Veertigdagentijd en vasten
Aan de vooravond van de Veertigdagentijd viert de katholieke kerk Aswoensdag, en dit woord ‘vieren’ heeft gevoelsmatig iets vreemds, iets tegenstrijdigs, omdat in de gebeden, lezingen en rituelen vooral deemoed, schuld en schroom doorklinken. Wij staan op deze dag namelijk bijzonder stil bij de zonde en de dood. Het woord ‘vieren’ lijkt daarom wat misplaatst, het roept een innerlijke spanning op, die wij nog scherper zullen voelen op Goede Vrijdag, ook zo’n contrastrijke dag: wij ‘vieren’ dan Jezus’ kruisdood.
Aswoensdag en Goede Vrijdag zijn nauw met elkaar verbonden. Het zijn beide de enige verplichte dagen van vasten. Vasten is een tegennatuurlijke houding. Wij moeten immers eten en drinken, anders worden wij ziek en zwak, anders sterven we. Waarom dan die oproep eerst in het Oude Testament, vervolgens door Jezus, en nu door de kerk om deze tegennatuurlijke houding aan te nemen?
De mens kan zichzelf dwingen níet te eten. Dit lijkt iets heel kleins, maar juist hierin onderscheidt zich de mens. Want wij kunnen verder kijken dan onze lichamelijke behoeften, wij kunnen verder kijken dan onze instincten, wij kunnen verder kijken dan onze natuur, wij kunnen verder kijken dan de wereld waarin wij leven…en daar ook naar handelen. Wij worden gedreven door geloof en hoop, door idealen en dromen, door grote ideeën, die we ook nog gestalte kunnen geven. Dit maakt ons tot ontdekkingsreizigers, kunstenaars, wetenschappers, bevlogen werkers én gelovigen. Wij hebben de gave om uit te zien naar een wereld die de onze overstijgt.
Nu heeft vasten natuurlijk zijn grenzen, het is niet de bedoeling dat wij onszelf uithongeren, dat we tégen onze natuur in moeten gaan leven. De uitnodiging is om vanuít onze natuur, vanuít onze wereld ons te richten op het bovennatuurlijke, op de hemel, op het Koninkrijk van God. Zo zou je vanuit de natuur zeggen ‘de dood is het einde’, maar de mens, wíj kunnen zeggen ‘na de dood volgt de Verrijzenis, het eeuwig leven…’ Na de woestijn volgt het Beloofde Land.
Door te vasten bidden wij met ons lichaam, en zeggen we zonder woorden: het leven gaat verder dan de honger, verder dan de dood. Dit eenvoudige gebed is onze voorbereiding op het Paasmysterie.